Malzemenin üzerinde bulunan artık mıknatıslanma bazen istenilen bir şey olabilirken, çoğu zaman problemli ve gidermesi zahmetli bir manyetiklenmedir. Örnek olarak bir tornavidanın ucuna vidaları artık mıknatıslanma ile yapışmasını sağlayabiliriz. Ama plastik ya da metal sektöründe kullanılan iki adet çelik kalıp malzemesini manyetikleştiyse hiç istenlemeyen bir durum meydana gelir.
Üretimini yaptığımız demanyetizasyon cihazı ile kalın malzemelerin üzerinde birikmiş olan manyetik akı yok edilecektir.
Manyetizasyon ve Demanyetizasyon, iki zıt süreci ifade eden kavramlardır. Manyetizasyon ve Demanyetizasyon süreçleri, iki zıt süreç olsa da birbirlerine bağlıdır. Manyetizasyon, bir metalin manyetik alana maruz kaldığında manyetik özellik kazanma sürecini ifade eder. Bu süreç, metaldeki manyetik alanın düzenlenmesini içerir ve böylece metal, kendisi de bir mıknatıs gibi davranır. Bu sürece bir nesnenin manyetik özellik kazanması sürecidir de denebilir. Demanyetizasyon ise tam tersidir.
Bir metalin manyetik alanının zayıflatılması veya ortadan kaldırılması, manyetik özelliklerin kaybolması sürecini ifade eder. Bu yazıda bir madalyonun iki yüzü olarak nitelendirilen bu süreçlerin, detaylı olarak nasıl birbirlerine bağlı olduğu, ayrıca demirin ve çeliğin yanı sıra genel ferromanyetik metallerin mıknatıslanmasının ve manyetikliğinin giderilmesinin nasıl olduğu açıklanmaktadır. Sunulan bu bilgiler, endüstriyel uygulamalarda olduğu kadar manyetik malzemelerin tasarımında da büyük önem taşır.
Verilen bu bilgilerin önemi, doğru demanyetizasyon cihazı veya makinesi ile ilgili karar vermeden önce ortaya çıkmaktadır. Üretim ve ürünün kalitesinde herhangi bir kayba neden olunmaması, bu bilgilerin bir önkoşul ve bir temel teşkil etmesindendir. Bu sunulan bilgiler için iş parçalarının manyetizmadan veya kalıcı manyetizmadan arındırılmış olduğunu garantilemenin tek yolu olduğu söylenebilir. Daha ileri bir çalışmanın yapılabilmesinin, gereken bu yükümlülüğe bağlı olduğu unutulmamalıdır.
Demanyetizasyon İşlemi Hangi Durumlarda Gerekli
Demanyetizasyon işlemi mıknatıs alma konusunda son teknolojik makine imalatı yapmaktayız. Türkiye piyasasında kalın malzemeleri demanyetize etmek için gerekli olan demanyetize cihazı tarafımızdan üretilmektedir.
Mıknatıs ile direk olarak temas eden malzemeler üzerilerinde bulunan manyetik yoğunluğu paylaşırlar. Örnek olarak taşlama tezgahında yüzeyi temizlenen çelik kalıp malzemeleri, manyetik tutucu ile temas ettiği zaman mıknatıslanma özelliğini kalıp malzemelere yüklerler. Bu kalıplar prese bağlandığı zaman her ürün basıldığında manyetik özelliği sac malzemeye yüklerler. Daha sonraki boyama, kaplama veya hassas ölçüm işlemlerinde problem yaratır. Bu manyetik alanın demanyetizasyon cihazından geçirilerek yok edilmesi gerekir.
Demanyetizör / Demanyetize Makinası




Müşterinin talebine göre özel ölçülerde demanyetizör (demanyetize makinası) üretimini yerli mühendislik altyapısı ile gerçekleştirmekteyiz. Üretim esnasında parçaların yüzeyinde meydana gelen manyetik alan, parçanın boyama, temizle ya da 3boyutlu ölçüm işlerinde hataya sebebiyet vermektedir. Bunun önüne geçmek için parçanın yüzeyinde bulunan manyetik alanın kaldırılması yani demanyetize edilmesi gerekmektedir. Demanyetizasyon işlemi sanıldığı kadar basit değil, tüm kapsamı ile ele alınması gerekmektedir.
Demanyetize Neden Yapılır ( Degauss )?
Manyetik metal malzemeler, örnek olarak çelik ürünleri ve ekipmanları manyetik alan ile aynı yerde kullanıldıkları zaman kolaylıkla manyetize olurlar. Mesela, manyetik bir kalıp bağlama tablasında veya manyetik konveyör den sonra ürünler manyetikleşir. Bu manyetik alanın taşınmasının diğer sebepleri ; kaynak işlemi, eğme, bükme, CNC işleme, derin çekme ve mekanik vibrasyon.
Malzemenin Demanyetize Olma Sebepleri
İstenmeyen artık manyetik alan aşağıdaki problemlere sebep olur,
- Seri üretimde ürünün kalıplara yapışması;
- Galvanizlemeden sonra pürüzlü yüzey;
- Kaynak yaparken zorlanma;
- Kaynağın sadece bir tarafta olup, diğer tarafa geçmemesi;
- Rulman aşınmasında artış
- Ve daha bir çok problem;
Toz partiküllerinin yüzeyde kalmaması için bir belli aralıklara kadar metalin yüzeyinde gauss değeri olmaması gerekir. Olması gereken minimum gauss değeri sektörler arası değişiklik gösterir.
Demanyetizasyon Nedir?
Demanyetizasyon; metal malzemeler üretilirken veya manyetik alana maruz bırakıldığında meydana gelen manyetik alanın sıfırlanması işlemidir. Kullanılan demanyetize tekniğine bağlı olarak ürün üzerindeki manyetik alanın 0-5 Gauss aralığında kalması normaldir. Manyetizasyon, yani bir maddenin manyetik nitelikler kazanması ve demanyetizasyon, yani mıknatıslığın yok edilmesi iki zıt süreç ve kavramlardır. Manyetizasyon ve demanyetizasyon süreçleri, iki zıt süreç olsa da birbirlerine bağlıdır. Manyetizasyon, bir metalin manyetik alana maruz kaldığında manyetik özellik kazanma sürecini ifade eder. Bu süreç, metaldeki manyetik alanın düzenlenmesini içerir ve böylece metal, kendisi de bir mıknatıs gibi davranır.
Demanyetizasyon ise bunun tam tersi olan bir süreçtir. Bir metalin manyetik alanının zayıflatılması veya ortadan kaldırılması, manyetik özelliklerin kaybolması sürecini ifade eder. Bu yazıda bir madalyonun iki yüzü olarak nitelendirilen bu süreçlerin, detaylı olarak nasıl birbirlerine bağlı olduğu, ayrıca demirin ve çeliğin yanı sıra genel ferromanyetik metallerin mıknatıslanmasının ve manyetikliğinin giderilmesinin nasıl olduğu açıklanmaktadır.
Manyetik Malzemelerin Manyetizasyonu ve Demanyetizasyonu Nasıl Gerçekleşir?

Manyetik özelliklere sahip bir malzeme sınıfını ifade eden ferromanyetik malzemenin manyetizasyonu, H alanı olarak adlandırılan bir dış manyetik alanla karşılaştığında gerçekleşir. Demir, çelik, nikel ve kobalt gibi malzemeler ve bunların alaşımları, manyetik hale gelen ferromanyetik malzemelerdir. Manyetizasyon sırasında ferromanyetik bir malzemenin içinde manyetik olarak davranan atomların manyetik momentleri bulunur.
Manyetik anlamlara sahip küçük bölgeler olan her bir manyetik alan, kendi manyetik momenti olan ve o bölgedeki atomların genel manyetik hizalamasını temsil eden küçük bir mıknatıs gibidir. Manyetize olmamış bir durumda rastgele yönlü olan bu alanlara sahip malzemenin bu durumda genel manyetik momenti sıfır olmaktadır. Ancak, genellikle bir ferromanyetik malzemeye uygulanan bir dış manyetik alan, malzeme içindeki atomların manyetik momentlerine bir tork uygular
Tork denilen manyetik momentleri uygulanan alandaki yöne doğru hizalamaya çalışır. Sonuç olarak, manyetik alanlar dönmeye başlar ve dış manyetik alanla hizalanır.
Yani, H alanı denilen dış manyetik alan, bir malzemenin içinde bulunan temel mıknatısları hizalamakla görevlidir. Çünkü ferromanyetik malzemelerdeki temel mıknatıslar, malzemenin içinde serbestçe düzenlenmez. Bunun yerine, alanlar halinde gruplandırılmışlardır. Weiss alanları olarak da bilinen bu alanlar, birbirlerinden alan duvarlarıyla ayrılır. Mıknatıslanmamış malzemeler için bu alanların boyutu, genellikle 100 µm‘nin altındadır. Alan duvarlarının kalınlığına gelince kalınlık, birkaç yüz atom arasıdır.
Domain, yani bölgecik duvarları, malzemedeki dış manyetik alan arttıkça hareketlenir. Ortaya B alanı denen manyetik akım çıkar. Bu, alan duvarlarının malzemedeki hareketinde çok etkilidir. Ancak, indüklenen bu manyetik akım, eşit şekilde değil küçük ve süreksiz sıçramalarla artar. Manyetik alanın indüklenmesi, birincil alandan, yani uygulanan dış alandan dolayı manyetik alanın oluşturulmasıdır. Tüm iletkenler, değişen bir manyetik alanla karşılaştıklarında etkili bir demanyetizasyon sergiler.
Yukarıda bahsedilen küçük ve süreksiz sıçramalar ise Barkhausen sıçramaları olarak bilinir. Giderek daha büyük alanlar ise, manyetik alan büyüdükçe temel mıknatısların karşılık gelen düzenli hizalanmasıyla oluşmaktadır. Manyetik doygunluğun ideal senaryosu, tek bir büyük alanın oluşturulmasının, manyetik olarak bağlı temel mıknatıslarla gerçekleşmesidir. Manyetizasyonun ardından, kalıcı manyetizma ya da bir diğer adıyla remanans oluşur.
Bu durum, ferromanyetik malzemelerin, daha yüksek veya daha düşük bir mıknatıslamayı koruması durumudur. Demanyetizasyonun gerçekleştirilmesi, eşit şekilde hizalanmış temel mıknatısları homojen bir düzensizliğe taşımakla ve mümkün olduğunca ince bir alan yapısı oluşturmak için alternatif manyetik alan kullanılarak olur. Bunun için bir alan kuvveti ile tanımlanmakta olan bir demanyetizasyon gücü uygulanması gereklidir. Ve bu güç, akıma, bobin açıklığına, bobin uzunluğu ve bobin sayısına bağlıdır.
Demanyetizasyon darbesinin uygun şekilde tasarlanması, Demanyetizasyonun başarılı olmasını sağlar. Tüm temel mıknatısların polaritesinin gerekli maksimum alan kuvvetine ulaşıldıktan sonra bir yönde tersine çevrilecek şekilde tasarım oluşturulur. Mıknatıs polaritesine malzemenin içindekiler de dahildir. Öncelikli olarak temel mıknatıslar, homojenleştirilir ve daha sonra alan kuvveti azaltılır. İlk önce bileşeninde frekansın sarsılma etkisi ile ince bir alan yapısı oluşturulur.
Bileşenin içten dışa doğru manyetikliği, en dış alandaki ve yüzeydeki temel mıknatısların polaritesi tersine çevrilmeyi sürdürmeyi uygulanan manyetikliği giderme alanı tamamen bozuluncaya dek giderilir. Tamamen mıknatıslanmış malzemelere göre ilk olarak malzemede hareketli alan duvarları gösteren, ancak temel mıknatısların henüz sabitlenmediği bileşenler olan hafif mıknatıslanmış bileşenler daha küçük bir manyetikliği giderme alanıyla işlenebilir.
Demanyetizasyon için Kullanılabilen Yöntemler
Ürünün Curie sıcaklığının üzerine ısıtılması gibi bazı yöntemlerin kullanılmasıyla manyetik bir malzeme, demanyetize edilebilmektedir. Ferromanyetik bir malzemenin mıknatıslanması teorik olarak sınırsız bir süre boyunca kalır. Bir diğer yöntem de kendi manyetik alanları nedeniyle mıknatıslanmada hafif bir azalmaya neden olabilecek güçlü titreşimlerdir. Diğer yöntemler ise şunlardır:
- Dışarıdan, alternatif azalan bir manyetik alan kullanılarak manyetikliğin giderilmesi
- Manyetik alanın, zıt kutuplu bir manyetik alan uygulanarak ve daha sonra alan kaynağının durdurulmasıyla hareket ettirilmesi
- Devrilmeli demanyetizasyon olarak bilinen, saha ayarının tam olarak ölçülmesiyle bileşendeki manyetizmanın neredeyse sıfır noktasına sıçraması
Sözde Manyetik Olmayan Paslanmaz Çelikler Nelerdir?
Manyetik olmayan veya manyetik olmadıkları kabul edilen bazı çelik türleri vardır. Ancak bu durum, her zaman böyle olmadığı söylendiği için kafaları karıştırabilmektedir. Özellikle paslanmaz çelikte, malzeme sınıfının içinde yer alan bant genişliğinin manyetik olabilirliği ya da manyetik olmayabilirliği nedeniyle, tek başına malzeme tanımı manyetik özellikleri belirlemede yeterli değildir. Çeliğin içindeki östenitik, ferritik ve martensitik yapı, manyetik özellikleri belirler ve ayrım, bu yapılar arasında yapılır.
Bir çeliğin manyetik olup olmadığı, kolayca belirlenebilir. Bunun için de mıknatıs testi kullanılabilir. Çeliğin ferritik veya martensitik olduğunun göstergesi, bir mıknatısın çeliğe yapışmasıdır. Genellikle manyetik olmayan çelik, yapısı şekillenirken değişebilen östenitik paslanmaz çeliktir. Östenitik çelik, yapısı şekillenirken değişebildiğinden martensitik hale gelebilir. Bileşen, eğer buna olanak sağlarsa, tavlama yöntemiyle martensitik yapı, yeniden östenitik yapıya dönüştürülebilir.
Paslanmaz Çelik Demanyetize Edilebilir mi?
Demanyetizasyon, paslanmaz çeliğin fiziksel özelliklerini değiştirmez. Martensitik olarak kalan yapı, yeniden mıknatıslanamadığı gibi manyetik olmayan östenitik paslanmaz çelik, çeliğin mıknatıslığını gidererek elde edilemez. Bunun nedeni, demanyetizasyonun malzemede mevcut olan mıknatıslanmayı ortadan kaldırmasıdır.
Demanyetizasyon Pratik Olarak Nasıl Yapılır?
Demanyetizasyon cihazı ile manyetikliği giderme şu şekilde olmaktadır:
- Genellikle bir demanyetizasyon tünelinden orta, eşit bir hızda demanyetizasyon cihazı üzerinden Manyetikliği giderilecek bileşen, çekilir.
- Bileşen ile manyetik alan kaynağı arasındaki mesafe, bu işlem sırasında artar. Mesafe arttığı için alternatif manyetik alan giderek zayıflar.
- Demanyetizasyon gücünü, burada oluşturulan alan kuvveti oluşturur. Alternatif manyetik alan frekansı, nüfuz derinliğini belirler.
- Bileşenin alternatif alandan uzaklaşma hızı da frekansa bağlıdır. Alternatif alan azalırken bileşenin hala yeterli titreşime maruz kalması önemlidir.
Demanyetizasyon darbesi yöntemiyle manyetikliği giderme, statik manyetiklik gidermedir. Bir kontrol ünitesi, bu işlem sırasında, alternatif manyetik alanı kontrol etmek için bileşen hareket ettirilmeden akımı kullanır. Önce maksimum alan gücüne alternatif manyetik alan artırılır. Daha sonra monoton olarak sıfır alana indirilir. Demanyetizasyon darbesi ile mıknatıslığı gidermek birçok fayda sağlar.
Demanyetizasyon Darbesinin Faydaları
Demanyetizasyon darbesinin, en gelişmiş teknoloji olarak kabul gördüğünü söylemek gerekir. Her şeyden önce, en önemli fiziksel özellikleri gözlemlemek, darbe uygulanması yoluyla manyetikliği gidermenin faydalarını anlamayı sağlar. Bu gözlemleme hava bobini kullanarak yapılır. Döngüsel demanyetizasyon ise darbeli demanyetizasyon lehine başka bir olumlu faktördür.
Her Bobinle İlgili Fiziksel Özellikler Nelerdir?
Bakır veya alüminyum bobin, genellikle 110 V–480 V arası şebeke voltajıyla ve karşılık gelen 50/60 Hz şebeke frekansıyla çalıştırılır. Bobinin ısı dengesi, bobinin endüktifliği ve direnci ile yaklaşık 80°C’ye ayarlanır. Akımın sınırlandırılması, aşırı ısınmayı önler. Manyetik alan gücünün son derece sınırlı oluşu, fiziksel nedenlerden dolayıdır. Maksimum akım, demanyetizasyon darbesi sırasında, saniyenin çok küçük bir kısmı için tutulmakta ve birkaç saniye içinde azalmaktadır.
Darbeli Demanyetizasyonun Döngüsel Demanyetizasyona Kıyasla Yararları
Düşük alan gücü, ısıya bağlı olarak bir bileşendeki temel mıknatısların tamamının maksimum alan gücünde hizalanmasını engelleyebilir. Bunun sonucunda, temel mıknatıslar, hizalanamaz. Mıknatıslığın artmasına neden olur. Penetrasyon derinliğini optimize eden unsur, frekansın azaltılmasıdır. Penetrasyon derinliğini optimize edebilmek, frekans dönüştürücüler kullanılarak yapılır. Şebeke bağlantısının frekansını değiştirmek amacıyla frekans dönüştürücüler kullanılmaktadır.
Darbeli demanyetizasyonda alan gücünün birkaç katına çıkarılabilmesi kısa açma süresi nedeniyle gerçekleşir. Bobinin aşırı ısınması, kontrollü çevrim süresi ve saniyenin birkaç yüzde biri kadar maksimum akım süresi sayesinde engellenir. Bu, çok daha yüksek manyetik alan güçlerine neden olur. Eğer doğru bir şekilde yapılandırılırsa manyetiklik gidermenin, malzemenin içinde bile tam ve güvenilir olması garantilenir.
Maurer Degaussing® Teknolojisi
Maurer Degaussing® teknolojisi darbeli sinyan yöntemini kullanarak büyük yapı gruplarının manyetik alanı nötr edebilir. Demanyetizasyon, hem zamandan tasarruf sağlar hem de ayarların kaybolmasını önler. Buna örnek vermek gerekirse kesme kalıplarının sökülmesinin gerekli olmayışı gösterilebilir. Tamamen dökme ürünlerle dolu sepetlerin manyetikliği, güçlü sistemler kullanılarak birkaç saniye içinde giderilebilir.
Bu teknoloji, yüksek manyetiklik giderme sistemi üretkenliği sağlar. Demanyetizasyon darbesi, kontrol edilebilirdir ve bu nedenle oldukça güvenilirdir. Manyetiklik giderme sıfır hatalı olarak elde edilebilir. , Bileşenlerin konumu aynı kalırsa optimum sonuç beklenebilir. Sıfır hatalı, yüksek verimli ve kontrollü bir süreç olan Maurer manyetik darbe demanyetizasyonu, geleneksel demanyetizasyon sistemleriyle kıyas edildiğinde, aşağıdaki önemli avantajları sağlar.
- Yüksek alan gücü
- Hassas azalan alternatif alan
- Deşarjda mükemmel alan simetrisi
- İdeal manyetiklik giderme frekansı
Manyetik alanı yok etmek için alan gücü, en önemli proses parametreleri arasında yer almaktadır. En az bir tam sinüs dalgası boyunca ve kısa bir süre için maksimum alan kuvvetinin üretilmesi yeterlidir. Bir bakır bobinden akan maksimum alternatif akım, fiziksel olarak endüktif ve omik dirençle sınırlıdır. Bu dirençlere rağmen Maurer Degaussing® teknolojisine sahip makineler, mümkün olduğu kadar büyük bir efektif akım sağlamak için şebeke voltajının katları ile çalıştırılmaktadır.
Darbeli demanyetizasyon, maksimum alan gücüne ulaşıldığında hassas ve monoton bir şekilde azaltılmalıdır. Manyetikliğin giderilmesi sonucu üzerinde doğrudan etkiye sahip olan akımın azalmasındaki hassasiyettir. Bileşendeki manyetik yapının rastgele ve homojen dağılımını en küçük düzensizlikler bile engeller. Bileşene etki eden alan kuvvetinin kuzey ve güney kutupları arasındaki en küçük simetrik sapma bile darbenin son aşamasında manyetizmaya neden olur.
Mıknatıslanmanın kaynağı, sadece darbeli demanyetizasyonun hassasiyeti değildir. Tipik olarak dünyanın manyetik alan, indüklenen bir dış manyetik alan simetrik bir sapmanın kaynağı olabilir. Bu etkinin oluşması, esasen uzun gerilmiş parçalarda ve dökme ürünlerde olur. Manyetikliği giderirken bileşenleri dünyanın manyetik alanından manyetik olarak korumak gibi önlemler alınabilir. Bu önlemler, dökme ürünlerde veya uzun gerilmiş bileşenlerde elde edilen sonuçları önemli ölçüde iyileştirir.
Maurer Manyetik Patenti, benzersiz ölçü olan derin tipik frekansları korur. Tipik frekanslar şunlardır:
- 50–200 Hz hızla çalışan bant malzemesi ve teller
- Dökme malzeme ve küçük bileşenler içeren 16–50 Hz sepetler
- 8–16 Hz orta büyüklükte parçalar
- 4–8 Hz büyük bileşenler
- 1–4 Hz çok büyük ve hacimli parçalar
Malzeme ataletinin üstesinden gelebilmesi ve malzemedeki girdap akımı tıkanmalarının önlenmesi derin frekansların malzemede daha iyi bir nüfuz derinliği sağlamasıyla mümkün olur. İnce alan yapıları için yüksek frekanslar, faydalı da olmaktadır. Optimum sonucu elde edebilmek için bu çelişki, bileşenin hacmine göre bir uzlaşma bulmak amacıyla kullanılmalıdır. Mümkün olan, çoklu frekansların bir kombinasyonudur.
Manyetik doygunlukla, malzemenin içindeki dirençler aşılabilir. Bunun tek yolu, makinelerde yüksek düzeyde manyetik demanyetizasyon alanı güçlerinin kullanılmasıdır. Böylece, sözde uyumsuzluğun üstesinden gelinir. Yüksek frekansların bu şekilde kullanılması, teknolojinin maliyet etkinliğini önemli ölçüde artıran birfaktördür. Demanyetizasyon işleminin ideal bileşimi, ön testlerde belirlenir.
Maurer Degaussing prosedürü sayesinde yüksek frekanslarda yüksek alan güçleri sorun olmaz. Prosedür, 15-50 Hz gibi yüksek frekanslarda bile yüksek alan güçlerini mümkün kılar. Yüksek frekanslar, mükemmel demanyetizasyon ve yüksek verimlilik için çok yararlıdır.
Demanyetizasyon Frekansının Ayarı
Demanyetizasyon frekansının ayarı, bileşen ve gerekli çevrim süresi için fabrikada yapılır. Çok geniş bir frekans bandında çalışan, özel olarak geliştirilmiş bir evrensel darbe kullanılarak çok büyük ve hacimli parçalar, manyetikliği gidermektedir.
Saf Aktif Güç
Maurer Degaussing®, AC voltajıyla çalışan bobinlerdeki reaktif güç sorununu çözmek için özel bir demanyetizasyon prosedürüdür. Bu prosedür, endüktiflik nedeniyle oluşan istenmeyen reaktif akımı ve reaktif gücü ortadan kaldırarak şebekedeki gereksiz yükü azaltır ve maliyeti düşürür.
Bu teknoloji, aktif gücü tüketirken reaktif gücü tamamen telafi ettiği için enerji verimliliği sağlar. Böylece, elektrik enerjisinin daha etkili bir şekilde kullanılmasına olanak tanır ve enerji tasarrufuna katkıda bulunur.

1. Maksimum manyetik alan | 2. Demanyetize esnasındaki genliklerin azalması | 3. Mükemmel demanyetize
Demanyetizasyon Türleri Arasındaki Kıyaslama
Demanyetizasyon sırasında, bir bileşen ideal olarak mümkün olduğunca homojen bir demanyetizasyon alanıyla çevrelenir. Bu amaçla genellikle demanyetizasyon bobinleri kullanılır. Elektromanyetizmadaki manyetikliği giderme alanı, bir malzemenin mıknatıslanmasına karşı çıkan manyetik alanı ifade eder. Ferromanyetik veya ferrimanyetik bir malzeme mıknatıslandığında, kendi manyetik alanını yaratır.
Ancak, gerçek dünya senaryolarında, bu malzeme genellikle izole değildir ve çevresiyle etkileşime girer.
Manyetikliği gideren alan, bu etkileşimden doğar ve malzemenin mıknatıslanmasına karşı koyan bir kuvvet uygular. Manyetikliği giderme alanını anlamak ve yönetmek, birçok uygulama için önemlidir, özellikle manyetik veri depolama, transformatörler ve manyetik koruma gibi alanlarda önemlidir.
Demanyetizasyon bobinleri, homojen bir demanyetizasyon alanı oluşturarak malzemenin istenmeyen manyetikliğini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Bu, malzemenin mıknatıslanmasına karşı çıkan ve çevresel etkileşimleri minimize eden bir süreçtir. Bu, endüstriyel uygulamalarda manyetik kontrol ve düzenleme için önemlidir.
1. Döngüsel Tünel Bobini Kullanarak Demanyetizasyon
Tünel veya hava bobini, genellikle 50/60 Hertz frekansta doğrudan şebeke üzerinden çalışan basit bir demanyetizasyon cihazıdır. Bu bobin, mesafe arttıkça azalan bir alternatif alan elde etmek için kullanılır. Bileşenin bobin boyunca eşit olarak hareket ettirilmesi önemlidir. Deşarj alanı, bobinin ötesindeki alandır ve boşaltma alanı olarak adlandırılan bu alan, bileşenin geometrisine ve bobin açıklığına bağlı olarak genellikle bobin genişliğinin üç ila altı katı kadardır.

Bu cihazın avantajları arasında ekonomik ve sağlam oluş, yüksek verim, simetrik ve homojen demanyetizasyon alanı bulunmaktadır. Ancak, uzun bir boşaltma bölümü gerekliliği, zayıf ila orta düzeyde alan kuvveti (<30 kA/m gibi), demanyetizasyon etkisinin bileşenin hareketine ve şekline bağlı oluşu, yüksek reaktif güç ve düşük verimlilik gibi bazı dezavantajları da bulunmaktadır.
Sonuç olarak, tünel veya hava bobini, belirli uygulamalarda etkili bir demanyetizasyon çözümü sunarken, kullanım senaryosuna özgü avantajlar ve dezavantajlar içermektedir.
2. Plaka Tipi Demanyetize Cihazı Kullanılarak Yapılan Demanyetizasyon
Plaka tipi demanyetize cihazları, demir çekirdekli veya boyunduruklu bir iç bobinle çalışır ve manyetik akış, boyunduruk aracılığıyla kutup plakalarına yönlendirilir. İki kutup plakası arasındaki hava boşluğunda birleşerek dar bir hava aralığında yüksek alan kuvvetleri elde edilir. Ancak, bu cihazın etkili derinliği sadece birkaç milimetre ile sınırlıdır, bu nedenle genellikle ince bileşenler için uygundur.

Alternatif alanın azalması, genellikle hareketle veya kutup plakasına olan mesafenin arttırılmasıyla sağlanır. Plaka tipi demanyetize cihazının basit tasarımı, kutup plakalarına yakın yaklaşık 100 ila >160 kA/m yüksek alan gücü ve yüksek verim gibi avantajlar sunar. Ancak, bu cihazın aşağıdaki gibi bazı dezavantajları vardır:
- Tipik olarak düz bileşenlere uygun olması
- Tipik nüfuz derinliğinin < 10 ila 15 mm olması
- Bazı durumlarda yüzde yüz açılma süresinin olmaması
- Manuel olarak çalıştırılırsa, alan maruziyetinin genellikle izin verilen sınır değerinin üzerinde olması
- Hassas veya cilalı bileşenlerin çizilebilmesi
- Sonuç olarak, plaka tipi demanyetize cihazları, belirli uygulamalarda etkili olabilir ancak kullanım senaryosuna özgü avantajlar ve dezavantajlar içerir.
3. Yoke Demanyetizasyon
Yoke kullanılarak yapılan demanyetizasyon, temelde plaka demanyetizasyonuyla benzer bir şekilde gerçekleşir, ancak kutup plakaları kullanılmaz. Manyetik akış daha dağılmış olduğundan daha fazla başıboş akıma neden olur ve bu nedenle alan gücü daha düşüktür. Ancak, basit tasarım ve yaklaşık 40 ila >100 kA/m yüksek alan gücüne sahip olma avantajına sahiptir. Plaka demanyetizasyon işlemiyle karşılaştırıldığında daha kapsamlı manyetiklik giderme sağlar ve sürekli yüksek verim elde eder.

Avantajları
- Yoke kullanımıyla daha düşük miktarda alan gücüne sahiptir.
- Plaka demanyetizasyonuna kıyasla daha geniş bir manyetiklik giderme sağlar.
- Sürekli yüksek verim elde eder.
Dezavantajları
- Alan gücünün genellikle yetersiz olması.
- Manyetikliği giderme etkisinin bileşenin hareketine bağlı olması.
- Tipik olarak düz bileşenlere daha uygun olması.
- <15 ila 20 mm tipik nüfuz derinliğine sahip olması.
- Normalde yüzde yüz açılma süresinin olmaması.
- Manuel olarak çalıştırıldığında alan maruziyetinin genellikle izin verilen sınır değerinin üzerinde olması.
- Hassas veya cilalı bileşenlerin çizilebilir olması.
- Buna ek olarak, kaçak alan, düşük güçteki plaka demanyetizasyonundan daha iyi bir çevre sağlar.
4. Çift Yoke Demanyetizasyon
Çift Yoke demanyetizasyonunda bir yoke, bileşenin altına ve diğeri üstüne yerleştirilir. Genellikle ürün taşıyıcılarındaki daha büyük bileşenler veya parçalar için kullanılan bu yöntem, yükseklik ayarlama seçeneği sunar. Kutup plakalarına yakın yaklaşık 40 ila >100 kA/m yüksek alan gücü ve yüksek sürekli verime sahip olması gibi önemli avantajları bulunmaktadır. Ancak, sadece aynı yüksekliğe sahip düz plakalar ve bileşenler için homojen bir alan oluşur.

Bu dezavantajın yanı sıra, iş parçasına yakın yükseklik ayarının gerekli olması, etkin menzil terk edildikten sonra alanın durması, manyetikliği giderme etkisinin bileşenin hareketine bağlı olması, normalde yüzde yüz açılma süresinin olmaması, alan gücünün genellikle yetersiz olması ve yalnızca düz, kademesiz tasarımlara uygunluğu gibi diğer dezavantajları da bulunmaktadır. Sonuçta çift Yoke demanyetizasyonu, büyük bileşenler için uygun bir seçenektir. Ancak belirli sınırlamalara ve dezavantajlara sahiptir.
Mıknatıslar Demanyetize Olur Mu?
AlNiCo ve ferrit malzemeleri, alternatif manyetik alanlarda iyi bir şekilde manyetikliği giderilebilen malzemelerdir. Ancak, nadir toprak mıknatısları bu yöntemle tamamen manyetik giderilemez. Kalıcı mıknatıslar, demir veya çelikten daha yüksek zorlayıcı alan gücüne sahip olduğundan, demanyetize etmek için çok yüksek alan gücüne ihtiyaç duyar.
Mıknatıslar, genellikle 5 Tesla alan gücüne kadar mıknatıslanır. Bu işlem, mıknatısların üretilip işlendikten sonra, manyetik malzemeye bağlı olarak çok güçlü bir manyetik alan kullanılarak gerçekleştirilir. Ancak, nadir toprak mıknatıslarında, geleneksel endüstriyel manyetikliği giderme sistemlerinin manyetik alanı, manyetik malzemeyi orijinal manyetik duruma taşıyacak kadar güçlü olmayabilir. Bu durumun nedeni, güçlü manyetik sabitleme ve mıknatıslanma çekirdeklenmesi eksikliğidir.
- Sert Ferrit: Sert ferrit mıknatısların manyetikliğinin giderilmesi en iyi şekilde 450 °C’nin üzerindeki bir fırında gerçekleştirilir. Ayrıca, güçlü bir manyetiklik giderme sistemi ve ihtiyaç duyulması halinde uygun akış konsantrasyonları kullanılarak da etkili bir şekilde gerçekleştirilebilir. Bu işlem için gereken şey, 800 kA/m’nin üzerindeki alan güçleridir. Bu sayede, düşük artık manyetik alanlar dışında orijinal duruma başarıyla ulaşılır.
- AlNiCo: AlNiCo, demanyetize edilmesi en kolay manyetik malzemedir. 350 kA/m’den başlayan alan güçleri ile bu malzemelerin manyetik özelliklerinden zarar görmeden tamamen manyetikliği giderilebilir. Kalan manyetik çekirdekler, yeniden mıknatıslanma için fırında manyetikliği giderilen mıknatıslara göre daha yüksek alan kuvvetlerinin gerekli olmasına neden olur. Manyetik özelliklere herhangi bir zarar verilmesi beklenmez.
- Plasto-Ferrit: Plasto-ferritler, fırında manyetikliğin giderilmesini önleyen yeterli miktarda ısıya dayanıklı plastik ve bağlayıcı madde içermez. Bu nedenle, tek seçenek, güçlü manyetikliği gidericilerdir. Manyetik özelliklere herhangi bir zarar verilmesi beklenmemektedir.
- Neodimyum: Çok güçlü bir manyetik alan kullanılarak manyetikliği zor giderilebilen mıknatıslar, Neodimyum mıknatıslardır. Manyetikliğin giderilmesi, ısıtma yoluyla daha kolay olur. Ancak bu işlem, malzemeyi zayıflatır. Yeniden mıknatıslamanın ardından, neodimyum mıknatısların gücü yüzde birkaç oranında azalır ve orijinal duruma artık tam olarak ulaşılamaz. Neodimyum, tipik bir galvanik kaplama ile kaplanır ve bu kaplama da hasar görür. Isıtma etkisinden başka, devrilme yöntemi de kullanılabilir.
- Samaryum Kobalt: Samaryum Kobalt, Neodimyum mıknatıslara benzer şekilde davranan bir malzemedir ve çok kırılgandır. Yine de korozyona karşı dayanıklıdır. Özelliklerinden biri de kaplama gerektirmeyişidir. Bu nedenle, alternatif alan demanyetizasyon işlemi 4.000 kA/m’den daha yüksek alan kuvvetleri gerektirir. Samaryum Kobalt tercih edilen yöntem, fırında demanyetizasyon yöntemdir. Tamamen demanyetizasyon çekirdek oluşumu nedeniyle mümkün olmaz. Isı nedeniyle demanyetizasyonda manyetik özelliklerinin yüzde birkaçını kaybeder.